Yer Altı Suları ve Kaynaklar

Yağış olarak yeryüzüne düşen sularla, kar ve buz sularının bir bölümü yeraltına sızar. Çeşitli derinliklerde çeşitli şekillerde bulunan bu sulara yer altı suyu denir. Yeraltı sularının oluşabilmesi için gerekli olan en önemli olay yüzeysel suların yeraltına sızmasıdır.suların sızması her yerde aynı değildir. Yeraltı sularının miktarını ve beslenmesini etkileyen etkenler şunlardır ;

a) Yağış Miktarı: Yağış miktarının fazla olması yeraltı sularının miktarını olumlu yönde etkilemektedir. yağış artışına bağlı olarak yeraltı sularının miktarı artmaktadır.

b) Yüzeyin Eğimi : Eğimli yüzeylerde yüzeysel sular akış halinde olacağı için yeraltına sızmalarda azalmalar olur.

c) Doğal Bitki Örtüsü: Bitki örtüsünün gür olduğu yerlerde sular bitki kökleri tarafından tutulacağı için sularda bir azalma görülür.

d) Zeminin geçirimlilik özelliği: Zeminde geçirimli kayaçların yaygın olması yeraltına sızmayı kolaylaştıracağı için  yeraltı sularının miktarında artma olmasına neden olur. Kum, kumtaşı , çakıl, konglomera ,,volkan tüfü gibi taşlar üzerindeki suları emerek bir alttaki tabakaya geçirirler. Suları kolay geçirebilen kayaçlardan oluşan tabakalara geçirimli tabakalar ismi verilir.Kiltaşı, miltaşı , şist ve kömür gibi gözenekleri küçük dokulu taşlar suyu bünyelerinden geçirmezler. Suyu bünyesine geçirmeyen taşlardan oluşan tabakalara geçirimsiz tabakalar adı verilir.

     Yer altı sularının özellikleri ise o yerdeki tabaka yada kayaçların cinsine , suyun bulunduğu yerin derinliklerine ve arazinin jeolojik yapısına göre değişir.
 
     Yeraltı suları, yeraltında depolanma yerine göre üç gruba ayrılır.

A) Taban Suları :Geçirimli tabakalardan sızan suların altta geçirimsiz bir tabakada birikmesiyle oluşmaktadır. Taban suyunun seviyesi beslenme koşullarına ve geçirimli tabakaların kalınlığına göre değişir. Türkiye taban suyu bakımından oldukça zengindir. 

B) Artezyen Suları : İki geçirimsiz tabaka arasında birikin sulardır. Çanak tabanında açılan bir kuyudan sular yeryüzüne fışkırarak çıkmaktadır. :Beslenme durumlarına göre fışkırmaya devam ederler.

C) Karstik sular : Karstik yörelerde kalın kalker tabakalar arasında biriken yeraltı sularıdır. suların depolandığı  boşlukların birbirine bağlanmasıyla geniş bir yeraltı su şebekesi oluşmaktadır. Akdeniz bölgesinde bu tür yeraltı suları yaygındır.


                       KAYNAKLAR
 Yeraltı sularının kendiliğinden yeryüzüne çıktığı yerlere kaynak adı verilir. Yeraltı sularını insanlar tarafından yeryüzüne çıkarıldığı yerlere ise kuyu adı verilir.Kaynaklar yeraltı sularının bulunuş biçimine , yüzeye çıktığı yere ve yeraltı sularının sıcaklığına göre gruplandırılmaktadır.

A) Yamaç Kaynağı : Dağ ve vadi yamaçlarında ,üstteki geçirimli tabakaların son bulduğu noktalarda meydana gelen kaynaklardır. Özellikle yol yapmak amacıyla dağların yamaçlarının iş makineleri tarafından kesildiği yerlerde yaygındır

B) Vadi Kaynakları :Yeraltı sularının akarsu vadileri boyunca yeryüzüne çıktığı yerlerdir.Genellikle sular akarsu vadisinin iki yakası boyunca çıkmaktadır.

C) Artezyen Kaynakları : İnsanlar tarafından  çanak tabanlarında açılan kuyulardan yeraltı sularının çıkarılmasıyla oluşur.  

D) Tabaka Kaynakları : Yeraltı sularının biriktiği tabakaların kesintiye uğradığı dağ yamaçlarında oluşan sulardır.

E) Karstik Kaynaklar : Karstik sahalarda yeraltında biriken yeraltı sularıdır. Bu kaynakların en önemli özelliklerinden biri de karstlaşmanın etkisiyle suların bünyesinde bolca kireç bulunmasıdır.

NOT: Yukarıda anlatılan tüm kaynak sularının suları soğuktur , beslendikleri ve depolandıkları alanlar yeryüzüne yakındır.
F) Fay Kaynakları :Yerkabuğundaki kırık hatları boyunca meydana gelen kaynaklardır.  Fay oluşumu sırasında  tabakalar yer değiştirerek geçirimli tabakaların önleri geçirimsiz tabakalarca kesilir.Böylece geçirimli tabaka içerisinde biriken sular kırık hatları boyunca yeryüzüne çıkar. Fay kaynaklarının suları yerin derinliklerinden geldiği için genellikle sıcaktır. Ancak su yüzeye yakın tabakalardan çıkıyorsa suları soğuktur. Fay kaynaklarında çıkan sıcak sulara kaplıca,ılıca,çermik ve içmece gibi isimlerde verilir. Türkiye kaplıca açısından çok zengin bir ülkedir.Fay kaynakları boyunca çıkan sulardan biri de maden sularıdır. Maden suları ,insanlara yararlı birçok minerali çözülmüş olarak taşıdıklarından sağlık açısından faydalıdır.
G) Gayzer Kaynaklar : Volkanik bölgelerde , yerin derinliklerindeki sıcak gazların etkisiyle yeryüzüne büyük bir basınçla su ve buhar halinde çıkan kaynaklardır. Gayzer kaynakları çok farklı amaçlara kullanılmaktadır. Kentlerin ısıtılmasında , fabrikaların su ihtiyaçlarının karşılanmasında  ve seracılık faaliyetlerinde kullanılmaktadır.